Masz problemy z nerkami? Może grozić ci cukrzyca. Wyjaśniamy niebezpieczny mechanizm

Anatomia człowieka to skomplikowany system – aż trudno wyobrazić sobie, jak wiele nieoczywistych powiązań może występować w naszym organizmie. Przykład? Nerki odgrywają niebagatelną rolę w rozwoju cukrzycy. Jak to możliwe?

Co cukrzyca ma wspólnego z nerkami?

Cukrzycę, całkiem słusznie, kojarzymy z trzustką. A co wspólnego ma cukrzyca z nerkami? Okazuje się, że najczęstszym powikłaniem cukrzycy jest właśnie cukrzycowa choroba nerek. Jej występowanie jest bardzo groźne dla organizmu, bo prowadzi do niewydolności nerek, a to z kolei jest najczęstszą przyczyną kwalifikowania chorych do dializ.

– W Polsce co roku zwiększa się liczba chorych na cukrzycę, wymagających leczenia nerkozastępczego. W większości przypadków są to chorzy na cukrzycę typu 2 w wieku podeszłym – mówi lek. med. Michał Pira, nefrolog i diabetolog z Centrum Medycznego „Bimed” we Mszczonowie. – Hiperglikemia powoduje występowanie zmian czynności i struktury nerek u wszystkich chorych na cukrzycę (cukrzycowa choroba nerek), ale tylko u około 1/3 osób predysponowanych genetycznie dochodzi do wystąpienia nefropatii cukrzycowej. U pozostałych 2/3 pacjentów zmiany te nasilają się bardzo wolno, nie wywołując nefropatii cukrzycowej – tłumaczy ekspert.

Nefropatia cukrzycowa – skąd się to bierze?

Przy nefropatii cukrzycowej nie ma rozróżnienia na typy cukrzycy. Mogą na nią zapaść zarówno cukrzycy typu 1, jak i 2. Jak wyjaśnia lekarz – o ujawnieniu się nefropatii u osób predysponowanych decydują w znacznym stopniu czynniki środowiskowe, wśród których istotną rolę odgrywa stopień wyrównania metabolicznego cukrzycy. Im lepsze wyrównanie metaboliczne cukrzycy, tym wolniej nasilają się zmiany w nerkach. Równie ważny wpływ na hamowanie rozwoju zmian w nerkach mają optymalne wartości ciśnienia tętniczego.

To tylko pokazuje, jak ważne jest holistyczne podejście do leczenia pacjentów z cukrzycą. Ogromny wpływ na rozwój nefropatii ma występowanie u chorego hiperglikemii, nadciśnienia tętniczego, zaburzeń lipidowych, otyłości oraz palenie papierosów. Przy odpowiedniej profilaktyce i leczeniu wymienionych czynników możemy również zahamować rozwój cukrzycowej choroby nerek, zmniejszyć postęp choroby, a nawet jej zapobiec.

Cukrzyca – jak zapobiegać? Jak leczyć?

Poza odpowiednią diagnozą pod kątem występowania innych schorzeń nefropatii cukrzycowej możemy zapobiec dzięki wczesnemu rozpoznaniu i leczeniu – mówi ekspert. – Ważne jest wykonywanie badań przesiewowych w celu wczesnego wykrycia nefropatii cukrzycowej. To badanie ogólne moczu, czyli obecność albuminy w moczu oraz poziom kreatyniny w surowicy krwi i tzw. eGFR, wskaźnik przesączania kłębuszkowego.

Badania te powinny być wykonywane cyklicznie (co roku) u pacjentów z cukrzycą typu 2 od chwili rozpoznania cukrzycy i corocznie po pięciu latach od rozpoznania cukrzycy typu 1. – Należy pamiętać o wykonywaniu tych badań, gdyż cukrzycowa choroba nerek do pewnego momentu rozwoju choroby może nie dawać żadnych objawów klinicznych. Wczesne włączenie leczenia nefroprotekcyjnego i odpowiednia edukacja chorego umożliwiają nawet zahamowanie procesu uszkodzenia nerek, ale również zmniejszają ryzyko sercowo-naczyniowe i ryzyko zgonu – ostrzega Pira.

Nie można bagatelizować przewlekłej choroby nerek. Niezwykle ważne jest wczesne kierowanie pacjentów do nefrologa – pozwala to na właściwe leczenie i kontrolowanie przebiegu choroby. W zapobieganiu i leczeniu nefropatii cukrzycowej najważniejsze jest utrzymywanie stężeń glukozy we krwi w zalecanych granicach.

Inne powikłania cukrzycy

Nie zawsze dolegliwości nefrologiczne muszą oznaczać cukrzycową chorobę nerek. Zarówno u osób zdrowych, jak i cukrzyków występują inne, tzw. niecukrzycowe choroby nerek.

Jednak cukrzyca, nad której przebiegiem nie zawsze jesteśmy w stanie zapanować, może mieć inne powikłania. Do nich należą m.in.: neuropatia cukrzycowa (stopa cukrzycowa) oraz cukrzycowa choroba oczu (retinopatia cukrzycowa), a także choroby układu krążenia. Cukrzyca jest też silnym czynnikiem ryzyka udaru mózgu, które jest najczęstszym powikłaniem nieleczonego migotania przedsionków.

Ciekawy również jest fakt, że cukrzyca jest oficjalnie uznawana za czynnik ryzyka wystąpienia zawału serca oraz niewydolności serca. To tylko podkreśla, jak istotne jest odpowiednie prowadzenie chorego z cukrzycą, kontrola poprzez wnikliwe i regularne badania poziomu krwi i interdyscyplinarne podejście do leczenia pacjenta. Nie zaniedbujmy tego!